โรคปอดบวม

โรคปอดบวม (pneumonia) หรือ โรคปอดอักเสบในเด็ก เป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งของเด็ก ที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งในแต่ละปี จะมีเด็กจากทั่วโลกเสียชีวิตด้วยโรคปอดอักเสบ มากถึง 2.4 ล้านคน

โรคปอดบวมหรือโรคปอดอักเสบในเด็ก คือการอักเสบติดเชื้อของเนื้อปอด รวมทั้งหลอดลมและถุงลมทำให้การความสามารถในการทำงานของทางเดินหายใจลดลง เป็นโรคที่ทำให้เกิดการเจ็บป่วยรุ่นแรง บางครั้งอาจทำให้เด็กพิการ และเสียชีวิตได้ โดยเฉพาะเด็กเล็ก

ติดเชื้อได้อย่างไร ?

ส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย มีเพียงส่วนน้อยที่อาจเกิดจาก เชื้อรา พยาธิ อาการแพ้ หรือการระคายเคืองต่อสารที่สูดดมเข้าไป

เด็กที่ป่วยเป็นโรคนี้ ส่วนใหญ่ติดเชื้อโดยการสูดสำลักเอาเชื้อก่อโรคที่อยู่บริเวณคอ เข้าไปในหลอดลมตอนปลาย หรือถุงลมปอด เชื้อเหล่านี้จะแบ่งตัว และก่อให้เกิดโรคปวดอักเสบตามมา ทำให้เนื้อปอดถูกทำลาย การแลกเปลี่ยนออกซิเจน และคาร์บอนไดออกไซด์ลดลง ทำให้ผู้ป่วยขาดออกซิเจนได้

ถ้าคุณแม่กำลังตั้งครรภ์ ลูกสามารถติดต่อคุณแม่ได้ทางสายสะดือ เลือดหรือน้ำคร่ำ ซึ่งทำให้ลูกป่วยตั้งแต่แรกเกิด แต่ไม่สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้

เด็กที่เสี่ยงเป็นโรคปอดบวม

1. เด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ขวบ เพราะภูมิคุ้มกันยังไม่แข็งแรง และท่อทางเดินหายใจมีขนาดที่ค่อนข้างเล็ก และไม่สามารถที่จะขับเสมหะได้ด้วยตัวเอง การไอหรือการสั่งน้ำมูกไม่มีประสิทธิภาพ ทำให้เชื้อโรคไม่มีการระบายออกจากร่างกายได้อย่างดีเหมือนในผู้ใหญ่
2. กลุ่มเด็กที่มีความผิดปกติของท่อทางเดินหายใจ เช่น ปากแหว่ง เพดานโหว่ กลุ่มนี้ก็จะมีการสำลักได้ง่าย
3. กลุ่มที่ผู้ปรกครองไม่สามารถเลี้ยงลูกได้เอง ต้องไปอยู่เดย์แคร์ หรือเนอสเซอรี่ เด็กจะสัมผัสกับเชื้อโรคอยู่เป็นจำนวนมาก เพราะต้องเลี้ยงรวมกับเด็กคนอื่นๆ
4. ได้รับการฉีดวัคซีนอย่างไม่ถูกต้อง หรือไม่ครบ

อาการเริ่มแรกของโรค

1. ผู้ป่วยที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส จะมีไข้ น้ำมูกใหล ไอ หลังจากนั้นผู้ป่วยจะค่อยๆ เริ่มมีอาการหายใจลำบาก
2. ผู้ป่วยที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย มักมีอาการเกิดขึ้นเฉียบพลัน เช่น

• ดูป่วยหนัก ไอมาก และมีอาการเจ็บหน้าอกร่วมด้วยได้
• อ่อนเพลีย ปวดศรีษะ กระสับกระส่าย งอแง
• มีอาการหนาวสั่น สำหรับในเด็กทารกอาจมีอาการไข้ หรือไม่มีก็ได้

การตรวจวินิจฉัยโรคปอดบวม

1. ตรวจสอบประวัติว่ามีไอ น้ำมูก หรือหายใจเร็วหรือไม่
2. ตรวจร่างกายโดยการเอกซเรย์ปอด จะรู้ผลได้ดีที่สุด

การรักษาโรคปอดบวม

1. ให้ยาปฏิชีวนะ เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุ
2. ให้ยาขยายหลอดลม เหมาะสำหรับเด็กเล็ก ที่มีภาวะหลอดลมไวต่อการกระตุ้น หรือในรายที่เป็นโรคหืด มักเกิดปัญหาหลอดลมหดเกร็งเมื่อมีการติดเชื้อไวรัส ผู้ป่วยกลุ่มนี้ตอบสนองดีต่อยาขยายหลอดลม
3. ให้ออกซิเจน แพทย์จะพิจารณาให้ออกซิเจนกับเด็กที่ตัวเขียว หอบมาก มีอาการซึม หรือกระวนกระวาย ไม่ยอมกินนมและน้ำ หายใจเร็วมากกว่า 70 ครั้งต่อนาที
4. ให้สารน้ำและอาหารในปริมาณที่พอเพียงต่อความต้องการของผู้ป่วย ประโยชน์ของการให้สารน้ำที่เหมาะสมและเพียงพอ จะช่วยลดความเหนียวของเสมหะ และสามารถขับเสมหะออกจากร่างกาย โดยการไอได้ง่ายขึ้น และยังเป็นการทดแทนการสูญเสียน้ำจากร่างกายของผู้ป่วย ซึ่งเกิดจากภาวะไข้สูงและหายใจหอบเร็ว

ในแต่ละราย อาการจะแตกต่างกันขึ้นอยู่กับเชื้อโรคที่เป็นสาเหตุ อายุของผู้ป่วย และความรุนแรงของโรค ซึ่งจะมีอาการเหมือนไข้หวัดทั่วไป แต่ถ้าผ่านไป 24 – 48 ชั่วโมง

เด็กที่ได้รับการรักษาแล้ว หรือยังไม่ได้รับการรักษามีอาการแย่ลง ควรคิดได้เลยว่าเป็นโรคปอดบวม เพราะฉะนั้นต้องรีบนำส่งโรงพยาบาลโดยด่วน

วิธีป้องกัน

• หลีกเลี่ยงไปในสถานที่ที่มีเชื้อโรค
• รักษาความสะอาด ล้างมือก่อนรับประทานอาหาร
• อย่าให้เด็กเอาของเล่นเข้าปาก
• ดูและสุขภาพช่องปากอยู่เสมอไมให้ฟันผุ เพราะจะทำให้ติดเชื้อในลำคอ
• การฉีดวัคซีนเป็นสิ่งสำคัญ ควรฉีดให้ครบโดยเฉพาะวัคซีนป้องกันโรคปอดอักเสบ วัคซีนป้องกันโรคหัด ไอกรน ไข้หวัดใหญ่ และวัคซีนป้องกัน IPD

ข้อที่ควรระรังวังมากที่สุดสำหรับเด็กที่ทั้งป่วยและไม่ป่วยเป็นปอดอักเสบ คือ ต้องระวังไม่ให้เด็กเกิดการสำลัก ไม่ว่าจะเป็นนมหรืออาหาร เพราะการสำลักเป็นต้นเหตุของการเกิดปอดอักเสบ

ลูกเป็นโรคมือเท้าปาก ควรทำอย่างไร?