การดูแลตัวเองหลังคลอด
การดูแลตัวเองหลังคลอด สุขภาพคุณแม่หลังคลอด เป็นเรื่องที่สำคัญไม่แพ้กันกับการดูแลผู้หญิงระหว่างตั้งครรภ์
การดูแลตัวเอง
- การพักผ่อนและการทำงาน ในระยะ 2 สัปดาห์หลังคลอด คุณแม่ควรได้รับการพักผ่อนอย่างเพียงพอ อย่างน้อยต้องนอนให้ได้ 6-8 ชั้วโมงต่อวัน เรื่องการทำงานบ้าน คุณแม่สามารถทำงานเบาๆ ได้ หลังจาก 1-2 เดือน จึงทำงานตามปกติได้
- รักษาความสะอาดของร่างกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยอาบน้ำวันละ 2 ครั้ง แต่ไม่ควรลงแช่ในอ่างอาบน้ำ หรือในแม่น้ำลำคลอง เพราะจะทำให้เชื้อโรคเข้าสู่โพลงมดลูกได้
- การรับประทานอาหาร คุณแม่รับประทานอาหารได้ทุกชนิด โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ ถั่ว ไข่ ปลา นม น้ำ ผัก และผลไม้ คุณแม่ต้องทานให้มากๆ เพื่อช่วยให้ขับถ่ายดี แต่ควรงดเว้นอาหารรสจัด ของหมักดอง และแอลกอฮอล์ เพราะสามารถส่งผ่านไปถึงลูกทางน้ำนมได้
- การมีเพศสัมพันธ์ ควรงดเว้นการร่วมเพศ 6 สัปดาห์ภายหลังคลอด เพราะช่องคลอดยังไม่กลับคืนสู่สภาพเดิม ยังมีแผลในโพรงมดลูก และปากมดลูกยังไม่ปิดสนิท การร่วมเพศจะทำให้เกิดการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
- การคุมกำเนิด หลังจากคลอดแล้ว ถึงแม้ว่าคุณแม่จะยังไม่มีประจำเดือนอีก แต่ร่างกายก็ยังสามารถผลิตไข่ได้ ดังนั้นแปลว่าเมื่อเพศสัมพันธ์ อาจทำให้กิดการตั้งครรภ์ได้ ถ้ายังไม่พร้อมจะมีลูกคนต่อไป คุณแม่ต้องวางแผนคุมกำเนิดไว้ก่อน
- การตรวจร่างกายหลังคลอด ภายหลังคลอด 6 สัปดาห์ คุณแม่ต้องไปพบคุณหมอ เพื่อตรวจดูความสมบูรณ์ของร่างกาย และอวัยวะสืบพันธุ์ รวมทั้งตรวจหามะเร็งปากมดลูก และมะเร็งเต้านมด้วย
- คุณแม่ควรสังเกตุว่า มีสิ่งผิดปกติเหล่านี้เกิดขึ้นหลังคลอดหรือไม่ เช่น มีไข้ ความผิดปกติของน้ำคาวปลา ภายหลังการคลอด น้ำคาวปลาควรมีสีแดง และจางลงเรื่อยๆ จนวันที่ 10 สีของน้ำคาวปลา ควรเป็นสีน้ำตาลอ่อน และหมดไป หากพบว่าน้ำคาวปลามีสีแดงกลับขึ้นมาอีก หรือมีกลิ่นเหม็น ควรได้รับการตรวจว่ามีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นหรือไม่
- ภายหลังคลอด 2 สัปดาห์ คุณแม่ควรคลำบริเวณหน้าท้อง ถ้าคลำเจอก้อนทางหน้าท้อง แสดงว่ามดลูกเข้าอู่ช้า ควรไปพบแพทย์
การดูแลแผลผ่าคลอด
- รักษาความสะอาด และคอยดูแลให้แผลแห้ง
- ในช่วง 3 เดือนแรก ไม่ควรยกของหนัก หรือทำกิจกรรมที่เป็นการเกร็งกล้ามเนื้อหน้าท้องมากจนเกินไป เพราะอาจทำให้แผลเกิดการยืดเหยียด จนแผลตึง ทำให้เป็นแผลหนานูนได้
- อย่าขยับตัวมาก ขยับตัวได้เท่าที่ไม่รู้สึกเจ็บ หากเจ็บหรือรู้สึกตึง ๆ แสดงว่า แผลมีการยืดขยายออกแล้ว
- ทาครีมที่มีส่วนผสมของเสตียรอยด์อ่อน ๆ หรือครีมที่มีส่วนผสมของวิตามินอี เพื่อช่วยลดการเกิดแผลเป็นได้
คุณแม่ที่คลอดเอง
การทำความสะอาดฝีเย็บหลังคลอดในช่วง 2-3 สัปดาห์ คุณแม่อาจรู้สึกเจ็บบริเวณฝีเย็บได้ เพื่อให้แผลหายเร็ว และป้องกันการติดเชื้อ คุณแม่ต้องรักษาความสะอาดบริเวณนั้นอย่างสม่ำเสมอ
โดยการใช้น้ำต้มสุกอุ่น ๆ และสบู่ ทำความสะอาดแผล ไม่ต้องใช้น้ำยาล้างแผลใด ๆ และไม่ควรสวนล้างช่องคลอด เมื่อทำความสะอาดเสร็จแล้ว ใช้ผ้าสะอาดซับให้แห้ง
